ائتلاف لفظ با معنا و نظایر آن در برخی خطب و رسایل نهج البلاغه

پژوهش گر در این پژوهش با دو سوال اساسی روبرو شده است: در ابتدا این که بررسی ائتلاف لفظ با معنا در نهج البلاغه چگونه به روشنایی و تفسیر مناسب از کلام امام علی(ع) منتهی می شود و دوم چگونه امام علی (ع) در خطبه های خویش از شیوه ی گزینش الفاظ در به انجام رساندن کلام بهره جسته اند. هر لفظی موقعیت خاصی را می طلبد، باید گفت در هر کلام لازم است شرایطی وجود داشته باشد تا سخن بر جان خواننده قبول طبع افتد؛ یکی از مولفه هایی که باعث افزایش تاثیر ادبی در کلام می شود، ائتلاف لفظ و معنا است؛ این پژوهش در صدد است که چگونگی توسعه دادن کلام و خلق زیبایی لفظی و معنوی را در سخن نشان دهد و برای این منظور سرچشمه فصاحت و بلاغت برادر قران را برگزیده ایم . در نهج البلاغه به حقیقت ائتلاف به گونه ای است که نه تسلسل از نظر معنا و مفهوم در آن وارد شده و نه از نظر انتخاب واژگان- به نحوی که واژگانی که خود نقش محوری بعد از معانی را، در کلام بر عهده دارند- در مجموعه متناسب با مجموعه معانی قرار گرفته اند. لذا پژوهشگر با توجه به دامنه وسیع این کتاب به انتخاب تعدادی از شواهد واضح تر روی آورده تا میزان هماهنگی الفاظ با معانی را نشان دهد و با نشان دادن میزان نبوغ امام در استفاده از معانی دور و نزدیک آنان و استفاده از صنایع لفظی و معنوی علم بلاغت گوشه ای از عظمت این کتاب مقدس و آفریننده آن را بیان کند. یکی از دستاوردهایی که نگارنده با این پژوهش یافته این است که ارزش ادبی اتحاد و تناسب لفظ و معنا در کلام حضرت به گونه ای است که هم در ساختار کلی جمله تاثیر دارد و هم در بافت معنایی آن ها تا جایی که مخاطب بدون کنکاش ذهنی مقصود وی در می یابد و تصویر ذهنی وی را در مقابل چشمانش می بیند. کلمات کلیدی : ائتلاف لفظ و معنا، تاثیر کلام، نهج البلاغه، امام علی ?